Κυριακή 26 Απριλίου 2015

Ποιὸς ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος; Ἅγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς (Ἐπίσκοπος Ἀχρίδος)




Ἡ μεγάλη εἴδηση ποὺ καθημερινὰ εὐαγγελίζεται στὸν κόσμο ὁ χριστιανισμός, εἶναι ὅτι ἕνα πράγμα ἀξιολογεῖται πλήρως ὡς πρὸς τὴν ἀξία του, ἂν κρίνεται ὄχι κατὰ τὰ ἐξωτερικὰ φαινόμενα, ἀλλὰ κατὰ τὴν οὐσία του.

Νὰ ἀξιολογεῖτε τὰ πράγματα, ὄχι ἀνάλογα μὲ τὸ χρῶμα καὶ τὸ σχῆμα τους, ἀλλὰ ἀνάλογα μὲ τὸ νόημά τους. Νὰ ἀξιολογεῖτε τὸν κάθε ἄνθρωπο ὄχι κατὰ τὴν ἰδιότητα καὶ τὴν περιουσία του, κατ’ ὄψιν δηλαδή, ἀλλὰ κατὰ τὴν καρδιὰ του – ἐκεῖ, ὅπου τὰ αἰσθήματα, ὁ νοῦς καὶ ἡ βούλησή του ἑνώνονται.

Μὲ αὐτὸ τὸ μέτρο (ποὺ ἀποτελεῖ πάντοτε ἕνα νέο δίδαγμα γιὰ τὸν κόσμο), ἐκεῖνος ποὺ ἐξωτερικὰ εἶναι ὑποδουλωμένος δὲν εἶναι δοῦλος, καὶ ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ἐξωτερικὴ -σωματικὴ- ἐλευθερία, δὲν εἶναι ἐλεύθερος. Ἀνάλογα μὲ τὴν κοσμικὴ κατανόηση, δοῦλος εἶναι αὐτὸς ὁ ὁποῖος ἀπολαμβάνει ἐλάχιστα τὸν κόσμο καὶ ἐλεύθερος αὐτὸς ὁ ὁποῖος ἀπολαμβάνει πολὺ τὸν κόσμο.

Ὅμως, κατὰ τὴ χριστιανικὴ ἀντίληψη, δοῦλος εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἀπολαμβάνει ἐλάχιστα ἀπὸ τὸν ζῶντα Χριστό, ἐνῶ ἐλεύθερος εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἀπολαμβάνει ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερο τὸν ζῶντα Χριστό.

Ἐπίσης, σύμφωνα μὲ τὴν κοσμικὴ κατανόηση τῶν ὅρων, δοῦλος εἶναι ὅποιος συνήθως δὲν κάνει τὸ δικό του θέλημα, ἀλλὰ κάνει τὸ θέλημα τῶν ἄλλων· ἐνῶ ἐλεύθερος εἶναι ὅποιος συνήθως κάνει τὸ δικό του θέλημα καὶ σπανιότερα τὸ θέλημα τῶν ἄλλων.

Κατὰ τὴ χριστιανικὴ ἀντίληψη, δοῦλος εἶναι ἐκεῖνος ποὺ συνήθως κάνει τὸ δικό του θέλημα καὶ λιγότερο συχνὰ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ· ἐνῶ ἐλεύθερος ἄνθρωπος εἶναι ἐκεῖνος ποὺ κάνει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ πιὸ συχνὰ ἀπ’ ὅ,τι τὸ δικό του.

Τὸ νὰ εἶσαι δοῦλος Κυρίου εἶναι ἡ μόνη ἐλευθερία ποὺ ἀξίζει γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ ἡ μόνη ἀληθινή· ἐνῶ τὸ νὰ εἶσαι δοῦλος τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἑαυτοῦ σου, δοῦλος τῶν παθῶν καὶ τῆς ἁμαρτίας, εἶναι ἡ μόνη μοιραία σκλαβιά.

Ἕνας ἄνθρωπος μπορεῖ, ἀναλογιζόμενος τοὺς βασιλιάδες στὸ θρόνο τους, νὰ σκεφθεῖ: ἄραγε ὑπάρχουν ἄλλοι ἄνθρωποι πιὸ ἐλεύθεροι ἀπ’ αὐτοὺς σ’ ὅλη τὴ γῆ; Κι ὅμως, πολλοὶ βασιλιάδες ἦταν οἱ πιὸ ποταποὶ καὶ οἱ πιὸ ἀνάξιοι δοῦλοι στὴ γῆ!

Πέμπτη 23 Απριλίου 2015

Ταυτοπάθεια ή Αυτοσυγκράτηση;



Εικόνα

«Όταν ο αββάς Μωϋσής , ο Αιθίοπας, εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στον χώρο του Μοναστηριού, οι Πατέρες άρχισαν να τον περιπαίζουν και να τον ταπεινώνουν, λέγοντας:

- Τι θέση έχει ο Αιθίοψ αυτός ανάμεσά μας;

Τότε ο αββάς Μωυσής, όπως ο ίδιος έλεγε αργότερα, ταράχθηκε μεν, αλλά δεν μίλησε. Όταν δε για δεύτερη φορά , οι κληρικοί τον έβρισαν και τον έδιωξαν από τον χώρο του Ιερατείου, τότε όχι μόνο δεν ταράχθηκε, αλλά και επέπληξε τον εαυτό του λέγοντας:

- Πηλόδερμε Νέγρε! Καλά σου έκαμαν! Αφού δεν είσαι άνθρωπος, τι θέλεις και έρχεσαι εν μέσω των ανθρώπων;

Με τον τρόπον αυτό , ο Αββάς Μωυσής απέδειξε πως δεν είναι αδύνατο να μη θυμώνει και να μη ταράσσεται κανείς. Αυτό άλλωστε βεβαιώνει και ο Δαβίδ, λέγοντας»
«'Ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην" ( ψαλμ. 118, 60 ) .

Η αυτογνωσία και η εκ αυτής ταπείνωση είναι ηρωικές καταστάσεις. Συνήθως οι άνθρωποι, εγωισταί και υπερήφανοι, θεωρούν ηρωισμό να ανταποδίδουν τις ύβρεις και τις προσβολές που τους απευθύνουν (κακώς βέβαια) άλλοι. Ο νόμος του φυσικού ανθρώπου είναι ο νόμος της ταυτοπάθειας και της εκδίκησης, «ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ καὶ ὀδόντα ἀντὶ ὀδόντος». Ο νόμος του Χριστού όμως είναι ο νόμος της αυτογνωσίας και της ταπείνωσης. «ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν μὴ ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ•(=στον πονηρό άνθρωπο). ἀλλ’ ὅστις σε ῥαπίζει εἰς τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην•. καὶ τῶ θέλοντί σοι κριθῆναι (= που διεκδικεί) καὶ τὸν χιτῶνά σου λαβεῖν, ἄφες αὐτῶ καὶ τὸ ἱμάτιον·καὶ ὅστις σε ἀγγαρεύσει μίλιον ἕν, ὕπαγε μετ᾽ αὐτοῦ δύο. Τῶ αἰτοῦντί σε δός, καὶ τὸν θέλοντα ἀπὸ σοῦ δανίσασθαι μὴ ἀποστραφῇς. ( Ματθ. Ε’ 38-42 ) .

Σχολιάζοντας την θέση αυτή του Χριστού, μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής:
Πρώτον, η ύβρις και η προσβολή του άλλου είναι πράξεις ηθικά μεμπτές και κατακριτέες. Ο ίδιος ο Χριστός καταδίκασε τις ύβρεις: «ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ “ρακά” (= ανόητε) , ἔνοχος ἔσται τῷ συνεδρίῳ· ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ “μωρέ” (= βλάκα) , ἔνοχος ἔσται εἰς τὴν γέενναν τοῦ πυρός. ( Ματθ. ε΄22 ) .

Δεύτερον , η ταυτοπάθεια και η εκδίκηση φαίνονται πως είναι η ενδεδειγμένη και δυναμική μέθοδος απόκρουσης των ύβρεων. Στην ουσία όμως η δυναμική απόκρουση των ύβρεων λειτουργεί υπέρ του υβριστή , διότι δικαιώνει τους χαρακτηρισμούς του για το πρόσωπο του προσβληθέντος.

Τρίτον, η αυτοσυγκράτηση και η μη ανταπόδοση, αφ΄ ενός, προϋποθέτουν ισχυρό χαρακτήρα και , αφ’ ετέρου , αποδεικνύουν εκ των πραγμάτων την ανακρίβεια των ισχυρισμών του υβριστή. Ο υβριζόμενος και μη ανταποδίδων, ενώ δεν χάνει τίποτε, φανερώνει ταυτόχρονα τον εσωτερικό του πλούτο και τις δυνάμεις αυτοσυγκράτησης που διαθέτει. Ο άνθρωπος που είναι εσωτερικά πλούσιος δεν φοβάται από τίποτε εξωτερικό και από κανέναν άλλον, παρά μόνο από τον ίδιο τον εαυτό του.

Από το βιβλίο: «+ Μητροπολίτου Αχελώου
ΕΥΘΥΜΙΟΥ (Κ. ΣΤΥΛΙΟΥ)
ΟΙ ΑΕΤΟΙ
Ορθόδοξο Θεολογικό Αγιολόγιο»
ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΤΕΓΗ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ